SI bij ouderen en mensen met dementie 

 

Sensorische Informatieverwerking is de samenwerking tussen onze zintuigen en doelgericht bewegen. Anders verwoord:  Sensorische Informatieverwerking (SI) is het proces van waarnemen van zintuiglijke informatie vanuit onszelf en onze omgeving, om deze informatie vervolgens te moduleren en te integreren en om te zetten in bewegen, handelen en/of gedrag. De sensorische feedback die we daarmee opdoen, zorgt ervoor dat we dit bewegen, handelen en/ of gedrag, vervolgens ook weer kunnen bijsturen/ aanpassen.

Onze zintuigen hebben twee taken: waarschuwen voor gevaar en ons van informatie voorzien. Wanneer onze zintuigen vooral bezig zijn met het waarschuwen voor gevaar kunnen ze ons niet gelijktijdig van informatie voorzien. Het is dan moeilijk om informatie op te nemen, iets te leren en onthouden of de aandacht bij activiteiten te houden. Dit kan er dan ook voor zorgen dat we problemen ondervinden en minder adequaat kunnen handelen dan we graag zouden willen, of het plezier verliezen in onze bezigheden. Daarnaast wordt de alertheid beïnvloed door de sensorische informatieverwerking, maar kan de manier van verwerken van zintuiglijke informatie ook invloed hebben op onze alertheid.

Maar hoe werkt dit wanneer we ouder worden? Wanneer men ouder wordt, gaan een aantal zintuigen in kwaliteit achteruit. We zien minder goed, we horen minder goed en de algehele verwerking van informatie verloopt wat trager. Deze veroudering van de zintuigen heeft invloed op ons bewegen en (komen tot) handelen. Wanneer er daarnaast sprake is van dementie of een andere vorm van NAH, is de verwerking van zintuiglijke informatie weer anders. Informatie wordt anders waargenomen, maar ook de betekenis verlening aan wat men hoort, ziet, voelt, etc. is anders. Doordat daarbij de remming vanuit de cognitie (deels)wegvalt, kan er naast problemen in het bewegen en handelen, ook sprake zijn van ongeremd gedrag. En welke invloed zou de veroudering van zintuigsystemen en de verwerking van de informatie in die systemen, dan ook nog op de alertheid kunnen hebben?

Doel van de cursus

De cursist leert hoe de sensorische informatieverwerking (registratie, verwerking en feedback) geïntegreerd kan worden binnen het klinisch redeneringsproces. Cursisten krijgen inzicht in de mogelijk veranderde prikkelverwerking ten gevolg van veroudering van de zintuigen, dementie en/ of andere vormen van NAH. Er wordt ingegaan op de mogelijke invloed daarvan op het bewegend functioneren, gedrag en de sociale participatie van de geriatrische cliënt.

Binnen de cursus wordt vanuit een brede (niet alleen zintuiglijke) kijk op de cliënt gekeken waar sensorische aspecten geïntegreerd kunnen worden in het methodisch handelingsplan, passend binnen het totale therapeutische proces. De sensorische informatieverwerking zal daarmee niet als op zich staande interventie/ entiteit worden benaderd, maar te allen tijde worden geïntegreerd binnen het eigen professioneel handelen van de paramedicus.

Aan het einde van de cursus zijn cursisten in staat om de (binnen deze cursus) opgedane kennis over de Sensorische Informatieverwerking (SI) mee te nemen binnen het totale proces van klinisch redeneren, de eigen professionele begeleiding en het gericht adviezen kunnen geven aan zorgteamleden. Hierdoor staat het belang van “family centered care”, met betrekking tot het begeleiden, adviseren en ondersteunen van alle betrokken milieus rondom de client, centraal binnen de cursus.

Voor wie

Ergotherapeuten, fysiotherapeuten, oefentherapeuten, logopedisten en andere professionals (minimaal HBO geschoold) die werkzaam zijn in de ouderenzorg.

Inhoud
  • De ontwikkeling van Sensorische Informatieverwerking: Verdiepende theoretische kennis van de zintuigen en het neurologisch proces van de sensorische informatieverwerking waarbij de cursist leert hoe deze kennis indien nodig geïntegreerd kan worden binnen het eigen therapeutisch proces van klinisch redeneren. De verschillende manieren van reageren op zintuiglijke informatie komen aan bod. Er wordt gekeken naar de mogelijke invloed daarvan op de feedback in relatie tot het bewegen, de alertheid en de sociale participatie binnen de verschillende contexten.
  • Alertheid, regulatie en co-regulatie. 
  • Theorie wordt afgewisseld met praktijkopdrachten
  • De andere/ afwijkende Sensorische Informatieverwerking ten gevolg van de veroudering van de zintuigen en de mogelijke gevolgen hiervan op o.a. de motoriek, de alertheid, het functioneren binnen het handelen en de belevingswereld van de oudere. Er wordt ingegaan op de mogelijke invloed van deze andere sensorische informatieverwerking op specifieke problemen in de ouderenzorg zoals het vocaal storend gedrag, het dolen (veel rond lopen), problemen in de ADL vanwege “afkeer” van bewegen en mogelijke slaapproblemen.
  • Onderzoek naar de Sensorische Informatieverwerking: Cursisten leren de afweging te maken of aanvullend sensorisch gerelateerd onderzoek geïndiceerd is. Hierbij krijgt de cursist inzicht in en kennis van de mogelijke wederzijdse beïnvloeding van gezondheidsproblemen, motorische, cognitieve en/of communicatieve mogelijkheden dan wel beperkingen, emotionele aspecten of een veranderde context enerzijds en de sensorische informatieverwerking anderzijds. Hierbij is de hulpvraag leidend. Men leert hoe een weloverwogen keuze uit de beschikbare sensorisch gerelateerde onderzoeksinstrumenten gemaakt kan worden. Van de cursist wordt verwacht dat sensorische ondersteunde dan wel belemmerende cliënt-, interactie-, omgevings- en materiaal/ middelfactoren worden meegenomen binnen het klinisch redeneren.
  • Methodisch observeren en analyseren van video beelden, waarbij de nieuw verkregen kennis geïmplementeerd wordt binnen het eigen professioneel methodisch observeren en analyseren. Van de cursist wordt hierbij een brede (niet alleen sensorische) kijk verwacht (shared decision making).
  • Kennis over aspecifieke sensorische verwerkingen (o.a. bij verschillende vormen van dementie) worden meegenomen binnen het klinisch redeneringsproces. Daarnaast is er aandacht voor de mogelijke invloed van de sensorische informatieverwerking op veelvoorkomende hulpvragen in de ouderenzorg.
  • Aan de hand van een klinische redeneringsmodel wordt het proces van screening tot evaluatie aangeleerd. Vanuit voorgaand genoemde, brede (niet alleen zintuiglijke) kijk op de cliënt wordt gekeken waar sensorische aspecten geïntegreerd kunnen worden binnen de totale therapeutische interventie. Deze bredere analysemogelijkheid binnen het proces van klinisch redeneren biedt de cursist een bredere manier van kijken naar de sensorische mogelijkheden en beperkingen, die een rol kunnen spelen bij het bewegen, de motorische problemen in de activiteiten en binnen de sociale participatie in verschillende contexten.
  • Van de cursist wordt verwacht dat indien van toepassing en aanwezig (nieuwe) informatie rondom wetenschappelijke inzichten en best practice worden meegenomen binnen het proces van klinische redeneren.
  • Kennis van en inzicht in de Data Driven Decision Making (DDDM) wordt geïntegreerd binnen het klinische redeneringsproces. Dit stappenplan ondersteunt in het formuleren van een (voor de cliënt en familie/ verzorgers) hulpvraag en vervolgens te komen tot een interventieplan waar sensorische ondersteunende dan wel belemmerende factoren gekoppeld worden aan therapeutische doelen gericht op de hulpvraag binnen de eigen professie. Dit kan vervolgens worden vertaald naar het bewegend functioneren, de sociale participatie in leef, werk of woonomgeving en/ of de kwaliteit van leven.
  • De Goal Attainment Scale (GAS) wordt binnen de DDDM gebruikt om samen met alle betrokken milieus rondom de cliënt doelen gericht op het bewegend functioneren en de sociale participatie te stellen en uiteindelijk te kunnen evalueren.
  • Interventies: De cursist leert gestelde hypotheses aan de hand van de verkregen gegevens uit het onderzoek en analyse om te zetten en te vertalen naar de hulpvraag van cliënt/ milieu en vervolgens om te zetten in doelen, gekoppeld aan GAS scores. Hierbij wordt verwacht dat er een weloverwogen kritische keuze uit sensorische materiaal/ middelfactoren, omgevingsfactoren, interactiefactoren wordt gemaakt, die passend zijn binnen de eigen professionele interventie. De cursist leert de mogelijkheden en beperkingen kennen van het toepassen van sensorisch gerelateerde aspecten binnen eigen therapeutische interventies, op basis van het best beschikbare wetenschappelijke bewijs en klinische expertise. Hierbij wordt aangesloten bij de mogelijkheden binnen het leerproces van de cliënt (van trail and error tot en met gebruik maken van feedback), waardoor de cliënt kan komen tot een best mogelijke en binnen de context passende reactie.
  • De cursist leert hoe hij/zij de cliënt en alle betrokkenen ten aanzien van de sensorische informatieverwerking kan adviseren en coachen in relatie tot de hulpvraag (binnen het eigen vakgebied) gericht op het bewegen, functionele activiteiten, het gedrag en de sociale participatie van de cliënt. De cursist kan daarbij de mogelijke betekenis achter het gedrag benoemen, aan de hand van de sensorische mogelijkheden en beperkingen van de cliënt en vervolgens meenemen binnen de uitleg en praktische adviezen gegeven aan alle betrokken milieus. Het gaat hierbij om advisering aan alle betrokkenen, waarbij dient te worden afgestemd op de sensorische mogelijkheden en beperkingen van de cliënt, die een rol kunnen spelen bij hulpvragen gericht op vaardigheden, handelen en/ of gedrag.
  • Cursisten werken tijdens de cursus aan de ontwikkeling van verschillende eigen competenties. Deze ontwikkeling van de eigen competenties en leerdoelen worden o.a. inzichtelijk gemaakt door middel van het schrijven van een reflectieverslag. Hierdoor wordt een individu specifieke begeleiding en zelfsturend leerproces mogelijk gemaakt.
  • De cursist kan na afloop van de cursus, kennis over de sensorische informatieverwerking binnen het eigen therapeutisch handelen integreren en koppelen aan doelgerichte hulpvragen. De sensorische informatieverwerking wordt niet als op zich staande interventie gegeven, maar te allen tijde geïntegreerd binnen het professioneel handelen van de therapeut. Uitgangspunt/ doel is de participatie van de cliënt te bevorderen en zo te ondersteunen dat de cliënt komt tot zo optimaal mogelijk bewegend functioneren, sociaal en maatschappelijk functioneren en (zelf)verzorging, wat de cliënt de voor hem/ haar meest (haalbare) optimale kwaliteit van leven geeft.
  • Alle nieuw verkregen kennis zal worden getoetst door middel van het maken van een eindopdracht met eigen ingebrachte casus en een theoretische toets. Indien een cursist de toets of eindopdracht niet met minimaal een voldoende afsluit, zal in overleg met de betreffende cursist en docent gekeken worden op welke wijze de hiaten efficiënt verholpen kunnen worden.
Cursist

Van de cursist wordt verwacht, dat hij/ zij verschillende verwerkingsopdrachten uitvoert. Deze opdrachten variëren van lezen van literatuur tot het observeren en analyseren van video beelden van een cliënt binnen zijn/haar eigen context. Daarbij dient de cursist (samen met mede cursisten) een eind presentatie te geven ver een casus van een cliënt waarbij de Sensorische Informatieverwerking een belemmerende rol speelt binnen het bewegend functioneren en sociaal participeren. Het implementeren van begeleidingsadviezen wordt hierbij als belangrijk onderdeel gezien. De kosten van de te lezen studieboeken zijn niet bij het cursusgeld inbegrepen.

De totale studiebelasting is 85 uur, dat is 44 uur voor het bijwonen van de lessen en 42 uur voor het uitvoeren van de opdrachten.

Certificaat

Op de laatste cursusdag ontvangt de cursist een certificaat, waarop het aantal studiebelastinguren of accreditatiepunten staat vermeld. Om het certificaat uitgereikt te krijgen moet men minstens 93,75% van de lessen hebben gevolgd en daarnaast de verplichte casus presentaties hebben uitgevoerd. Het missen van blok 1 en 4 is, ongeachte de reden van absentie, niet toegestaan.

Accreditatie

Voor deze cursus is door de beroepsgroep van de ergotherapeuten, logopedisten, diëtisten en oefentherapeuten, 85 accreditatie punten toegekend voor het Kwaliteitsregister Paramedici.

Voor algemeen én geriatrie fysiotherapeuten 58 punten toegekend voor het vakinhoudelijke deel door het Kwaliteitshuis Fysiotherapie (Keurmerk Fysiotherapie, KRF, KNGF)

Voor Verpleegkundig Specialisten (VS) is de cursus geaccrediteerd met 41 punten.

Voor Vaktherapeuten (PMT en muziek) is de cursus geaccrediteerd met 75 punten.

Voor Specialist Ouderengeneeskunde en AVG artsen (ABC1) is de cursus geaccrediteerd met 40 punten.

Voor de Physician Assistant (NAPA) is de cursus geaccrediteerd met 40 punten.

Praktische informatie
  • Tijdsduur: 8 dagen, bestaande uit 4 blokken van 2 dagen, verspreid over 4 maanden. De trainingen zijn van 09:30 tot 16:00 uur.
  • Trainers: Erik Storck en Cor Reusen
  • Aantal deelnemers: minimaal 10 en maximaal 20
  • Plaats: Ermelo
  • Investering: € 1.895,-. Hierbij zijn inbegrepen, cursusmateriaal (excl. verplichte literatuur), certificering, koffie, thee en een lunch.
Cursusdata 

Cursus, SI bij ouderen en mensen met dementie

– Voorjaar 2025: 27 en 28 januari, 10 en 11 maart, 7 en 8 april, 19 en 20 mei 2025. **VOL** (wachtlijst)
– Voorjaar 2025: 30 en 31 januari, 6 en 7 maart, 10 en 11 april, 22 en 23 mei 2025.
– Najaar 2025: 8 en 9 september, 6 en 7 oktober, 3 en 4 november, 15 en 16 december 2025.
– Najaar 2025: 11 en 12 september, 9 en 10 oktober, 6 en 7 november, 18 en 19 december 2025.

Aanmeldingsprocedure

U kunt zich aanmelden voor één van de cursussen door middel van het inschrijfformulier. Hiervan krijgt u een inschrijfbevestiging. Bij afmelding tot zes weken voor aanvang van de cursus kan het cursusgeld worden geretourneerd. Daarna is het totale cursusgeld verschuldigd. Bij aanmelding geldt een bedenktermijn van 14 werkdagen vanaf de datum van de inschrijfbevestiging.

Sensorische informatieverwerking

  • Start datum voorjaar 2025: 27 januari 2025 **VOL** (wachtlijst)
  • Start datum voorjaar 2025: 30 januari 2025
  • Start datum najaar 2025: 8 september 2025
  • Start datum najaar 2025: 11 september 2025